انتقال خاک توسط عواملی نظیر آب و باد را فرسایش خاک میگویند.
فرسایش خاک پدیده ای بسیار مخرب است. این عمل باعث از بین رفتن آب و عناصر غذایی خاک میگردد.
دو عامل مهم در فرسایش خاک ، آب و باد هستند. هم اکنون به توضیحات بیشتر دراین باره میپردازیم.
فرسایش آبی
مقداری از آب باران پس از رسیدن به سطح زمین وارد خاک میشود. مابقی به صورت هرزآب جاری میگردد.
این هرزآب ها خاک را انتقال می دهد و باعث فرسایش خاک میشود. در صورت شدید بودن هرزآب احتمال وقوع سیل نیز میرود.
مضرات فرسایش آبی
سطح رویی خاک دارای غنی ترین املاح میباشد و برای رشد گیاه بسیار مناسب است.
در فرسایش آبی این قسمت از خاک از بین میرود. گل و لای موجود در مزارع پایین دست ته نشین میشود.
در صورت رسیدن این رسوبات به پشت سد ، باعث کوتاهی عمر سدها میشود.
روش هاي مبارزه با فرسايش آبي
ایجاد و تقویت پوشش گیاهی که به منظور پیشگیری و ترمیم سطوح آسیب دیده انجام میگردد.فرسایش بادی
ایجاد سکو در نواحی شیب دار که به منظور از بین بردن شیب موجود انجام میگیرد.
هدف جلوگيري از نشت جريان آب در سطح زمين و نفوذ دادن بيشتر آن در خاک است.
دامنه کوهها را که ممکن است شيب ملايم داشته باشد، به صورت پله هاي پهن يا تخت هايي که همانند سکو باشد در مي آورند.
در نواحي که سنگ زياد است معمولاً براي جلوگيري از فرسايش زمين و همچنين مرمت سطح هاي فرسايش يافته در دامنه کوه ها از سنگ هاي آن محل سدهاي کوچکي در نقاط فرسايش يافته به ويژه در داخل آبراهه ها ميسازند که به سد خشکه چين معروف است. اين سدها مانع از جريان شديد آب مي شود و با ايستادن آب در پشت آن به نفوذ دادن آب در زمين کمک مي کند که در نتيجه مانع از فرسايش خاک هم مي شود.
فرسایش بادی
باد قدرت فرسایندگی و حمل کنندگی بسیار بالایی دارد.
در مناطق خشک این عامل شدت گرفته و باد از عوامل مهم فرسایش خاک به شمار میرود.
مضرات فرسايش بادي
همانند فرسایش آبی باعث از بین رفتن سطح رویی خاک میشود و از میزان حاصل خیزی خاک میکاهد.
باعث پوشیده شدن سطح معابر ، جاده ها و قنات ها از شن روان میشود.
زیاد شدن گرد و خاک در هوا باعث به وجود آمدن بیماری های تنفسی و چشمی میشود.
روش هاي مبارزه با فرسايش بادی
به طور کلی پوشش گیاهی از هرگونه فرسایش خاک جلوگیری میکند.
ایجاد باد شکن نیز میتواند از شدت فرسایش خاک بکاهد. بادشکن به پوشش گیاهی گفته میشود که عمود بر جهت باد کاشته شود.
از دیگر روش ها میتوان به استفاده از مالچ های نفتی اشاره کرد.
اين مواد به صورت پوشش نازکي روي سطح خاک پاشيده مي شوند پس از خشک شدن خاک را در جاي خود تثبيت نموده از حرکت آن با باد جلوگيري مي کند. البته از اين موقعيت مي توان استفاده نموده و در خاک هاي تثبيت شده اقدام به کشت بذر و نهال نمود به طوري که قبل از اتمام دوره عمر مفيد اين مواد، گياهان در خاک مستقر شده و از آن به بعد خود نقش تثبيت خاک را انجام مي دهند.
منبع: کانال کمیسیون کشاورزی ، آب و محیط زیست اتاق بازرگانی اصفهان