آشنایی با حمل‌ونقل بین‌الملی
در تجارت بین‌الملل یک کالا ممکن است از مرزهای یک یا چند کشور عبور کرده تا به مقصد برسد. بنابراین حمل‌ونقل بین‌المللی اشاره به روش‌هایی دارد که یک کالا از مبدا شروع به حرکت کرده و به مقصد مورد نظر می‌رسد. بنابراین در اینجا باید یک سری الزامات و قوانین بین‌المللی از جانب خریدار یا فروشنده رعایت شود. این در حالی است که در حمل‌ونقل داخلی صرفا استانداردها و و رویه‌های داخلی مدنظر قرار می‌گیرد.
معمولا دو رویه مرسوم در حمل‌ونقل بین‌المللی وجود دارد که شامل روش کریر (CARRIER) و فورواردر (FORWARDER) است. این دو رویه در تمام روش‌های حمل‌ونقل از قبیل دریایی، زمینی، هوایی و ریلی وجود داشته و علی‌رغم شباهت‌هایی که دارند، تفاوت‌هایی دارند که به آنها اشاره می‌کنیم.
تفاوت کریر و فورواردر در چیست؟
شرکت‌های کریر و فورواردر دو نوع از شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی کالا و بازیگران این حوزه محسوب شده که تجار و بازرگانان کالاهای خود را معمولا از طریق آنها صادر می‌کنند. البته کریر و فورواردر ممکن است یک شخص حقیقی یا حقوقی باشند. کریر به یک شرکت حمل‌ونقل کالا گفته می‌شود که از طریق انعقاد قرارداد با فرستنده یا صادرکننده کالا، متعهد می‌شود که بار مورد نظر را به مقصد برساند. معمولا اینگونه بوده که شرکت‌های کریر خود مالک و صاحب وسیله حمل و نقل نیز هستند یا آنکه آن را اجاره کرده‌ند. از جمله شرکت‌های کریر میتوان شرکت‌هایی را نام برد که در زمینه‌های هوایی، ریلی، دریایی و سایر روش‌ها فعالیت دارند. شرکت‌های کریر بر مراحل مختلف حمل کالا از جمله بارگیری، تحویل کالا به گیرنده آن در مقصد، انجام مراحل گمرکی و برخی موارد دیگر نظارت داشته و آنها را انجام میدهند. بنابراین دایره خدمات و البته مسئولیت آنها بالاتر از شرکت‌های فورواردی است.
شرکت‌های فورواردی اشخاص حقوقی یا حتی بعضا حقیقی بوده که از طرف فرستنده یا صادرکننده کالا مبلغ خاصی را دریافت و در قبال آن زمینه‌های ارسال کالای مورد نظر را فراهم می‌کند. در واقع فورواردر به نوعی یک واسطه محسوب می‌شود. واسطه‌ای که یک طرف آن صادرکننده کالا و طرف دیگر شرکت‌های حمل‌ونقل و باربری هستند. در این روش، فورواردر معمولا مسئولیت حمل بار را بر عهده نداشته و بنابراین ریسک آن از روش کریر بیشتر خواهد بود. هر چند که غالبا روش‌های حمل کالا از این طریق ارزان‌تر از روش قبلی است. فورواردر برخلاف شرکت‌های کریر خود صاحب یا اجاره‌کننده وسیله حمل کالا نیست و این کار شرکت‌های حمل‌ونقل با واسطه او انجام میدهند.
حمل‌ونقل هوایی؛ مزایا و معایب آن
حمل‌ونقل هوایی با اختراع هواپیما ایجاد شده و نسبت به سایر روش‌ها یک روش جدید به شمار می‌رود. معمولا در هر کشوری پایانه‌های هوایی باربری وجود دارد که از آنها به عنوان فرودگاه‌های باربری نیز یاد می‌کنند. در ایران نیز چندین فرودگاه باربری و صادرات کالا وجود دارد که فرودگاه پیام کرج یکی از آنها محسوب می‌شود. در میان روش‌های مختلف حمل‌ونقل معمولا از روش هوایی کمتر استفاده می‌شود. این روش مزایا و معایبی را به همراه دارد که به صورت زیر است:
- کالا در سریع‌ترین زمان ممکن به مقصد می‌رسد.
- امنیت کالا در برابر حوادث بسیار بالا است.
- هزینه روش هوایی نسبت به سایر روش‌ها بالا است.
- امکان فاسد شدن یا خرابی کالا به حداقل ممکن می‌رسد.
- دردسرهای این روش نسبت به سایر روش‌ها معمولا کمتر است.
- برخی از کالاها را نمی‌توان از طریق حمل‌ونقل هوایی جابجا کرد.
بهترین حالت برای استفاده از روش هوایی زمانی است که شما قصد دارید که یک کالای فاسدشدنی را صادر کرده یا آنکه بنا به هر دلیل زمان رسیدن کالا به مقصد برای شما مهم باشد. در غیر اینصورت بهتر است از سایر روش‌های حمل‌ونقل استفاده کرد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
حمل‌ونقل جاده‌ای؛ مزایا و معایب آن
حمل‌ونقل جاده‌ای قدیمی‌ترین و اصلی‌ترین روش حمل‌ونقل کالا از سراسر جهان بوده که هم‌اکنون نیز حجم قابل توجهی از تجارت دنیا از این طریق صورت می‌گیرد. جاده ابریشم و سایر راه‌های ارتباطی بین کشورها، شاهدی بر قدیمی بودن این روش است. از آنجا که ایران با همسایگان خود ارتباطات تجاری زیادی داشته، بنابراین بخش قابل توجهی از صادرات کالا از طریق روش جاده‌ای صورت می‌گیرد. روش جاده‌ای را میتوان یکی از مرسوم‌ترین روش‌ها در حمل‌ونقل کالا دانست. کامیون اصلی‌ترین روش حمل‌ونقل کالا در روش جاده‌ای بوده و شرکت‌های حمل‌ونقل زمینی اصلی‌ترین بازه این حوزه هستند. از مزایا و معایب آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- این روش برخلاف روش دریایی یا هوایی برای همگان در دسترس است.
- در روش جاده‌ای دیگری نیازی به تخلیه بار در بنادر وجود ندارد.
- بهترین روش برای صادرات به مسیر کوتاه خصوصا کشورهای همسایه است.
- ریسک روش جاده‌ای بیشتر از روش هوایی بوده و امنیت آن کمتر است.
- برای صادرات به کشورهای دوردست نمی‌توان از این روش استفاده کرد.
- زمان رسیدن کالا به مقصد به مراتب کمتر از روش دریایی است.
- میزان هزینه روش جاده‌ای کمتر از روش هوایی یا حتی دریایی است.
- هزینه بسته‌بندی در این روش به مراتب کمتر خواهد بود.
- امکان فاسد شدن برخی کالاها در مسیرهای طولانی وجود دارد.
- امکان صادرات کالا در حجم بالا در این روش مسیر نیست.
حمل‌ونقل ریلی؛ مزایا و معایب آن
حمل‌ونقلی ریلی نیز یکی دیگر از روش‌های حمل‌ونقل زمینی بوده که علی‌رغم شباهت‌هایی که با روش جاده‌ای داشته، اما تفاوت‌هایی نیز دارند. قطارهای باری وسیله حمل کالا در روش ریلی هستند. در ایران نیز ارتباط ریلی با برخی از کشورهای همسایه برقرار شده و انتظار می‌رود که این ارتباط در آینده بیشتر گسترش یابد. از طریق ارتباط ریلی با برخی از کشورهای همسایه میتوان به بسیاری دیگر از کشورها و بازارهای دیگر دسترسی داشت. از روش ریلی در ایران بیشتر برای برخی از کشورها از جمله کشورهای اوراسیا و ترکیه استفاده می‌شود. از مهم‌ترین مزایا و معایب روش ریلی میتوان موارد زیر را نام برد:
- تصادفات در این روش بسیار کم و امنیت بالایی دارد.
- هزینه حمل نسبت به روش هوایی و بعضا دریایی پایین‌تر است.
- حمل‌ونقل ریلی برای بسیاری از کشورها امکان‌پذیر نیست.
- برای حمل برخی کالاها مانند مواد معدنی بهترین روش است.
- مشکلات آب‌وهوایی چندان تاثیری در روش ریلی ندارد.
- هر کالایی را نمی‌توان به روش ریلی صادر کرد.
حمل‌ونقل دریایی؛ مزایا و معایب آن
بدون اغراق میتوان گفت که بیشترین حجم کالاها از طریق حمل‌ونقل دریایی صورت می‌گیرد و یکی از مرسوم‌ترین انواع روش‌های حمل‌ونقل بین‌المللی کالا محسوب می‌شود. نصف وسعت زمین را آب دریا و اقیانوس‌ها پوشانده و تقریبا اکثر کشورهای جهان به آب‌های آزاد و دریاها راه دارند. ایرانی نیز به یکی از مهم‌ترین آبراه‌های جهان یعنی خلیج فارس دسترسی داشته و حجم بسیار زیادی از کالاهای تولیدی کشور از این راه صادر می‌شود. ضمن آنکه دریای مازندران نیز راه ارتباطی بسیار مناسبی برای ارتباط و صادرات کالا به کشورهای اوراسیا محسوب می‌شود که کشورهای مختلفی را در بر می‌گیرد. از مهم‌ترین مزایا و معایب حمل‌ونقل دریایی موارد زیر را میتوان نام برد:
- برخلاف روش‌های دیگر از روش دریایی میتوان به اکثر دنیا صادرات کرد.
- نسبت به روش زمینی، بهترین روش برای مسیرهای طولانی است.
- زمان رسیدن کالا به مقصد معمولا طولانی خواهد بود.
- نسبت به روش هوایی معمولا هزینه کمتری دارد.
- در روش دریایی انواع کالاها در ابعاد و مقیاس مختلف را میتوان صادر کرد.
- خطرات و حوادث طبیعی در این روش معمولا بیشتر است.
علاوه بر روش‌های فوق میتوان روش‌های دیگری را نیز در این خصوص نام برد که از جمله آنها میتوان روش مرکب را نام برد که ترکیبی از روش‌های مذکور است.